ΔΙΑΔΡΟΜΗ
Όπως αναφέραμε αρχικά ο Κλείτος Ιωαννίδης γεννήθηκε στο Μουτουλλά το 1944. Το χωριό αυτό ανήκει στην οροσειρά του Τροόδους και το διασχίζουν τρία ποτάμια που προσφέρουν στην κοινότητα πλούσια βλάστηση. Ο Κλείτος Ιωαννίδης κινήθηκε στα παιδικά και εφηβικά του χρόνια μεταξύ Μουτουλλά, Αμιάντου, Καλοπαναγιώτη και Πεδουλά. Πρόκειται για ιστορικά χωριά με μνημεία από τη Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή παράδοση.
Κέντρο της ζωής του στάθηκε ο ναός και η εκκλησιαστική υμνολογία και ζωή. Δίπλα από την Αγία Παρασκευή Μουτουλλά βρισκόταν το καφενείο του πατέρα του Ιωάννη Χατζηχαραλάμπους Ιωαννίδη κι έτσι μορφώθηκε σπερματικά μέσα του η αίσθηση της Προφορικής Ιστορίας, την οποία καλλιέργησε, στη συνέχεια, κατά τρόπο συστηματικό.
Μητέρα του η Ανδρονίκη Κακουλλή Σοφοκλέους, την οποία, δυστυχώς, έχασε πριν τα τρία του χρόνια. Ρόλο μητέρας και για την αδελφή του Ελένη – γνωστή ως Νίκη (Νικούλα) εκ του Ανδρονίκη – ανέλαβε η γιαγιά Ελένη Κυριάκου Ξιουρή – (χαϊδευτικά Κακουλίνα) (μητέρα της μητέρας του), προτού έλθει – στα πέντε του χρόνια – στη ζωή του η μητριά του Αντιγόνη Νικόλα Ταλιαδώρου. Για την τραυματική απώλεια της μητέρας έγραψε στην ποίησή του χαρακτηριστικά τον στίχο – πληγή πηγή βαθειά – ένα δυσαναπλήρωτο κενό, μια πικρή στέρηση, την οποία προσπάθησε ν’ αναπληρώσει με την έντονη παρουσία στη ζωή του τού θήλεος κόσμου.
Όταν ξεκίνησε ο απελευθερωτικός αγώνας της Κύπρου (1955-1959) ο Κλείτος Ιωαννίδης ήταν περίπου έντεκα (11) ετών. Δύσκολα και επώδυνα χρόνια για τον Κυπριακό Ελληνισμό. Έζησε βαθειά τις τιτάνιες ηρωικές στιγμές, τις οποίες απέδωσε με έξι χιλιάδες σελίδες (6.000) περίπου, στα διάφορα επιστημονικά του συγγράμματα που ακολούθησαν, έχοντας ως μέθοδο εκείνη της Προφορικής Ιστορίας. Μιμήθηκε τον Ηρόδοτο – έγινε ένας σύγχρονος Ηρόδοτος – όπως είπε χαρακτηριστικά ο Καθηγητής Ακαδημαϊκός Ευάγγελος Μουτσόπουλος, σε ειδική τιμητική εκδήλωση.
Στα δεκαοκτώ του χρόνια και μετά το Ελληνικό Γυμνάσιο Πεδουλά, βρέθηκε στην πρωτεύουσα Λευκωσία, όπου φοίτησε επί διετία στην Παιδαγωγική Ακαδημία Κύπρου (1962-1964). Εκεί βρίσκονται οι ρίζες των φιλοσοφικών, θρησκειολογικών, αισθητικών και κοινωνικοπολιτικών του ενδιαφερόντων. Είχε βαθύ φιλοσοφικό διάλογο με τον φιλόσοφο Γιάννη Κουτσάκο και τους ζωγράφους Ανδρέα Χρυσοχό και Στέλιο Βότση. Επίσης, με τον μουσικολόγο Ρογήρο Γ. Λοϊζίδη. Τα δραματικά γεγονότα του 1963-1964, τα χρόνια των σκληρών διακοινοτικών ταραχών και των ανοικτών επεμβάσεων της Τουρκίας, τον βρίσκουν μεταξύ των νομίμων δυνάμεων του κράτους και υπηρετεί ως στρατεύσιμος στην Εθνική Φρουρά της Κύπρου.
Από το 1962 μέχρι το 1967, ότε και αναχωρεί για το Παρίσι, η Λευκωσία τον φέρνει σε επαφή με τον καλλιτεχνικό και πνευματικό κόσμο της νήσου και με όλα όσα θεμελιώθηκαν τα πρώτα εκείνα χρόνια (σχέσεις, φιλίες, γνωριμίες) έκτισε, μετά την επιστροφή του το 1976 στην Κύπρο τη λογοτεχνική του ιστορία, τα ραδιοτηλεοπτικά του προγράμματα (γύρω στις τριάντα χιλιάδες 30.000), τη συνεχή, για 40 χρόνια, συνεργασία του με το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου και τα άλλα κανάλια και σταθμούς, τον εγχώριο ημερήσιο και περιοδικό τύπο, αλλά και εκείνο της Ελλάδος και του εξωτερικού. (Συνέγραψε 1700 μικρά και μεγάλα κείμενα, που είχαν ως πρώτη ύλη και πρώτη γραφή τις εκπομπές στο ΡΙΚ). Παράλληλα συμμετέχει σε πνευματικά και καλλιτεχνικά σωματεία και οργανώσεις, έχει ενεργό συμμετοχή στα πολιτισμικά δρώμενα της Κύπρου με ομιλίες, ανακοινώσεις σε συνέδρια, σεμινάρια, διδασκαλία και βρίσκεται σε διαρκή πνευματική κινητοποίηση στον χώρο του Πολιτισμού και γενικότερα της Κύπρου της καταστροφής μετά το 1974. Είναι άνθρωπος πολύτροπος (έκφραση του φίλου του φιλοσόφου Χρίστου Μαλεβίτση).
Η ζωή του στο Παρίσι, πέραν των σπουδών του, στάθηκε έντονη και πλούσια σε συγκομιδή. Τα επτά εκείνα χρόνια (1967-1974), τα μαγικά, όπως συνηθίζει να τα αποκαλεί, το Παρίσι πρωτοπορούσε, με μορφές παγκόσμιας ακτινοβολίας και εμβέλειας. Δραστηριοποιήθηκε στα επαναστατικά γεγονότα του Μαΐου-Ιουνίου 1968, με τον φίλο του φιλόσοφο Daniel Furjot.
Είχε την τύχη να γνωριστεί και να συνδεθεί με θερμή και δημιουργική φιλία με τους Έλληνες αυτοεξόριστους και εξόριστους της Απριλιανής δικτατορίας και του Εμφυλίου. Συνδέθηκε ιδιαίτερα με τον Οδυσσέα Ελύτη, τη Μαργαρίτα Λυμπεράκη, τον Κώστα Αξελό, τη Μιμίκα Κρανάκη, τον Κωνσταντίνο Δεσποτόπουλο, τον Κώστα Παπαϊωάννου, τον Δημήτρη Χριστοδούλου και τη σύζυγό του Μαρία Κανδρεβιώτου, τους ζωγράφους Νίκο Κεσανλή και τη σύντροφό του Χρύσα Ρωμανού. Συνδέθηκε και με άλλους ζωγράφους: Μιχάλη Βαφειάδη, Ιάσονα Μολφέση, Γιάννη Τσαρούχη και πολλούς άλλους σημαντικούς διανοούμενους, καλλιτεχνικούς δημιουργούς και στοχαστές. Είχε συμφοιτητές και φίλους τους Καθηγητές Στέλλα και Ντίνο Γεωργούδη.
Σ’ ένα από τα τελευταία φιλολογικά σαλόνια του Παρισιού, που διατηρούσε η χήρα του Γάλλου φιλοσόφου Michelle Amedée Ponceau, γνώρισε και συνδέθηκε με ξεχωριστές μορφές των γαλλικών και παγκόσμιων γραμμάτων. Μεταξύ πολλών άλλων ξεχωρίζει η μορφή του Νεοσωκρατικού – υπαρξιστή φιλοσόφου και θεατρικού συγγραφέα Gabriel Marcel. Επίσης, συνεργάστηκε με την εκλεκτή επιστήμονα, ομιλήτρια και συγγραφέα Marie-Medeleine Davie, στην έκδοση της εγκυκλοπαίδειας Συγκρητικού Μυστικισμού (Encyclopédie des Mystiques) με το ψευδώνυμο Λεύκων Αγαθίας, γράφοντας το μέρος για την αρχαία Ελλάδα.
Ξεκίνησε την πνευματική του Οδύσσεια, γιατί περί Οδύσσειας πρόκειται, με την έρευνα του Μουσικού (του ανθρώπου των Μουσών) και οδηγήθηκε στον φιλόσοφο, τον ζητητή της αιώνιας αλήθειας, μέσα από τα Προσωκρατικά, Σωκρατικά και Πλατωνικά σχήματα (Φιλοσοφίας ούσης μεγίστης μουσικής-Πλάτων). Με καθοδηγητή πάντοτε τον Πλατωνικό Φαίδρο (φιλόσοφος, φιλόκαλος, μουσικός, ερωτικός), προχώρησε προς τον άγιο (με πάμπολλες εκδόσεις εκκλησιολογικού και αγιολογικού περιεχομένου), τον εραστή του ουρανού και της τελειότητας. Η σχέση του με τον Άγιο Πορφύριο ήταν η κορύφωση αυτής της έρευνας και τούτο οφείλεται στη σύζυγό του, τη ραδιοτηλεοπτική παραγωγό και παρουσιάστρια του ΡΙΚ Μαίρη Κοντογιάννη Ιωαννίδου από την οποία απέκτησε τον μοναδικό του γιο Αλέξανδρο Ιωαννίδη, ο οποίος βρίσκεται, κατ’ επανάληψη, στην ποίησή του. Με τη σύζυγό του συνεργάστηκε στην έρευνα και έκδοση αρκετών τόμων που αναφέρονται στη Γεροντική σοφία και την ορθόδοξη αγιότητα.
Από τον άγιο οδηγήθηκε στον ήρωα, με πάμπολλες εκδόσεις για τις ηρωικές μορφές και τραγικές στιγμές του 1955-1959. Ο ήρωας είναι ο άνθρωπος που υπερβαίνει εαυτόν για κάτι μεγαλύτερο από τον εαυτό του. Ταυτίζεται με την ιδέα και θυσιάζεται γι’ αυτήν. Οι μελέτες του Κλείτου Ιωαννίδη για τους ήρωες Κυριάκο Μάτση, Μάρκο Δράκο, Γρηγόρη Αυξεντίου και άλλους, επαληθεύουν του λόγου το γεγονός.
Κέντρο υπαρξιακό, οντολογικό και μεταφυσικό της ζωής του Κλείτου Ιωαννίδη, εκτός από τον επιστημονικό και δοκιμιακό του λόγο, στέκει ο ποιητικός του λόγος, η αισθητική εκδίπλωση του ερωτικού του είναι, η κατάθεση της εν τω κόσμω, αλλ’ ουχί εκ του κόσμου, μαρτυρίας του. Στην ποίησή του κατορθώνει να προσφέρει εκλεκτό οίνο από το ζων ύδωρ της ποίησης, όπως εκείνο, τηρουμένων των αναλογιών, που πρόσφερε ο Κύριος Ιησούς στον γάμο της Κανά, καθώς γράφει ο ίδιος στο ποιητικό του μανιφέστο. Η ποίησή του δείχνει το κατειργασμένο της φύσης του (Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος).
Ως Πρόεδρος της Φιλοσοφικής Εταιρείας Κύπρου, άνοιξε τον φιλοσοφικό λόγο, προς την επιστήμη της φιλοσοφίας και προς το ευρύ κοινό. Ως γραμματέας και αντιπρόεδρος του Κυπριακού Κέντρου της Διεθνούς Ένωσης Συγγραφέων, με πρόεδρο τον φίλο του συγγραφέα Πάνο Ιωαννίδη, βοήθησε στην έξοδο της Κύπρου από τον νησιωτικό απομονωτισμό και την εγγραφή της στον παγκόσμιο πολιτισμικό χάρτη. Ήρθε σε επαφή με επίλεκτα μέλη της διεθνούς λογοτεχνικής κοινότητας, όπως τους Χάρολντ Πίντερ, Άλεξ Μπλοχ, Ναταλί Σαρότ, Αντώνη Σαμαράκη, Τίτο Πατρίκιο, Λύντια Στεφάνου, Ευάγγελο Πανανούτσο, Χρίστο Γιανναρά, Χαρά Μπακονικόλα, Ελένη Αρβελαίρ, Τατιάνα Μιλιέξ, Νίκο Φωκά, Βασίλειο Τατάκη, Ζαν-Κλωντ Βιλαίν, Σαντάλ Νταζιού. Στα πλαίσια της δραστηριοποίησής του μέσω των εκπομπών και των εκδόσεων ήρθαν στη ζωή του και πολλά άλλα σημαίνοντα πρόσωπα: ο Συπριέν Κατσαρής, το ζεύγος των γλυπτών Μπραγκούζι (Ρουμάνοι), η θυγατέρα του Ευγένιου Ιονέσκο, η Ειρήνη Παπά, οι Εμμανουέλ και Συλβαίστρ Κλανσιέ, ο Νικηφόρος Βρεττάκος, οι Λούλα και Μανώλης Αναγνωστάκης, ο Γιάννης Ρίτσος, ο Ιάκωβος Καμπανέλης κ.ά.
Αφήσαμε στα τελευταία, αλλ’ όχι έσχατα την Εκκλησία Κύπρου. Συνεργάστηκε συστηματικά με τον Μητροπολίτη Κύκκου και Τηλλυρίας, για τριάντα τόσα χρόνια, κ.κ. Νικηφόρο Κυκκώτη. Του οφείλει την έκδοση και κυκλοφορία εικοσιπέντε τόμων αγιολογικού, ιστορικού, φιλοσοφικού και δοκιμιακού περιεχομένου. Επίσης, χάρις στη γενναιοδωρία του Κύκκου Νικηφόρου, ο Κλείτος Ιωαννίδης, πραγματοποίησε τις τηλεοπτικές σειρές, από δώδεκα ντοκιμαντέρ, που αναφέρονται στην ιστορία της Κυπριακής Εκκλησίας των δύο χιλιετηρίδων που διέρρευσαν, στη συμβολή της Ιεράς Μονής Κύκκου στον αγώνα του 1955-1959 και υλοποίησε ειδικό ντοκιμαντέρ για το Μουσείο της Μονής, πραγματικό κόσμημα της Μέσης Ανατολής.
Θα ήταν παράλειψη αν δεν αναφέραμε την παρουσία του θεάτρου στην πνευματική και καλλιτεχνική ζωή του Κλείτου Ιωαννίδη, χάρις στη σύνδεσή του με τον εκλεκτό του φίλο, τον τολμηρό και ηρωικό ηθοποιό και σκηνοθέτη Νίκο Σιαφκάλη. Ταξίδεψαν μαζί, οργάνωσαν διεθνή συνέδρια και συναντήσεις και προώθησαν, στο μέτρο του δυνατού, το θεατρικό πρόσωπο της νήσου στα πλαίσια του Κυπριακού Κέντρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου.
Σήμερα, συμβάλλει στα θεατρικά δρώμενα της Κύπρου, μέσω του πρωτοποριακού θεάτρου ΕΝΑ και του φωτισμένου διευθυντού του, σκηνοθέτη Ανδρέα Χριστοδουλίδη.
Στα πλαίσια του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, όπου εργάστηκε για 22 χρόνια (1979-1999) συνέγραψε την Ιστορία της Νεώτερης Κυπριακής Λογοτεχνίας, βάζοντας επιστημονική τάξη και Αναξαγόρειο νου σ’ ένα λογοτεχνικό χάος δύο αιώνων (19ος και 20ος αιώνας). Την εποπτεία του Κ.Ε.Ε., στα πρώτα χρόνια της παρουσίας του ως ερευνητής, είχε ο παλαιός του φίλος και βαθύς συνομιλητής του, ο διεθνούς φήμης ιστορικός και ανθρωπολόγος Θεόδωρος Παπαδόπουλος. Τόλμησε και όταν χρειάστηκε συγκρούστηκε, προωθώντας με επιστημονικές προδιαγραφές, τις Κυπριακές σπουδές. Την επιστημονικότητα του Κλείτου Ιωαννίδη υπογράμμισε ο αείμνηστος Καθηγητής Ιωάννης Ταϊφάκος (Πρόεδρος του Τμήματος Κλασικών Σπουδών και Φιλοσοφίας) στην τιμητική εκδήλωση του Πανεπιστημίου Κύπρου προς το πρόσωπο του συγγραφέα – ερευνητή. Στο Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών οργάνωσε και άφησε, πέραν των μελετών του, το Λογοτεχνικό Αρχείο του 19ου και 20ουαιώνος και το πλούσιο σε υλικό Αρχείο Παλαιμάχων του 20ου αιώνος.
Για τριάντα τρία χρόνια κρατά ζωντανό τον Ορθόδοξο λόγο (Ρ.Ι.Κ.), μέσω της ζωντανής ραδιοφωνικής εκπομπής Ορθοδοξία Σήμερα. Από την εκπομπή παρέλασαν πάμπολλες δεκάδες κειμένων και ανθρώπων της Εκκλησίας και του Πνεύματος. Πολλά από τα κείμενα της ραδιοφωνικής αυτής σειράς, όπως και συνεντεύξεις μεταφέρθηκαν και σε αρκετούς τόμους του συγγραφέα.
Η έντονη παρουσία του Κλείτου Ιωαννίδη στα πνευματικά, εκκλησιαστικά και καλλιτεχνικά δρώμενα της Κύπρου συνεχίζεται αδιάπτωτη. Η αγάπη και εκτίμηση προς το πρόσωπό του, από την Κυπριακή κοινωνία είναι αδιάλειπτη και μεγάλη, με έκδηλο τον πνευματικό θαυμασμό, για την προσφορά του ανδρός.
Η αγάπη του Κλείτου Ιωαννίδη για τη φύση είναι άπειρη. Ατελείωτες ώρες ατενίζει τις νύχτες τον ουρανό ή ακούει τα ποτάμια του χωριού του που υμνολογούν τον Θεό με τη συνοδεία των αηδονιών, από τον Μάη μέχρι τον Οκτώβρη. Γι αυτό διατηρεί στη γειτονιά του πατρικού του καφενείου την εξοχική του κατοικία, αληθινό καταφύγιο καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. «Συχνά στη δυστυχία μου ατενίζω τα πράσινα δέντρα. Και σώζομαι στην ιερή τους σοβαρότητα», γράφει σε κάποιους στίχους του. Για να προσθέσει, πως στο χωριό του υψώνονται ψηλά βουνά και δένδρα που αγγίζουν τον ουρανό και θυμίζουν την αποστολή τους!
Είναι μεγάλος ταξιδευτής. Ταξίδεψε σε πάμπολλες χώρες του Βορείου και Νοτίου ημισφαιρίου για να γνωρίσει, όπως ο Οδυσσέας, πολλά άστεα, λαούς και πολιτισμούς, και να πλάσει τη σκέψη του. Επισκέφθηκε σχεδόν όλα τα μεγάλα μουσεία του πλανήτη και είναι για τον ποιητή, αληθινοί μαγνήτες οι τόποι και τα κέντρα όπου φύσηξε και φυσά η ομορφιά και αναπτύσσονται τα έργα πολιτισμού. Το πάθος του για την ομορφιά τον οδήγησε, από τα νεανικά του χρόνια, στη συλλογή δεκάδων έργων τέχνης, ιδιαίτερα ζωγραφικής. Διαθέτει πολύ πλούσια και σπάνια σε έργα συλλογή.
Είναι εραστής των έργων του Θεού και της Δημιουργίας, ιδιαίτερα των υπανθρώπινων βασιλείων της φύσης, φυτικού και ορυκτού. Από το κτιστό της Δημιουργίας προχωρά στο Άκτιστο του Θεού.